شبکه وب در سال 1980 میلادی به منظور تبادل اطلاعات و دادهها توسط تیم برنزلی ایجاد شد و نام وب یک را به خود گرفت. با پیشرفتهای تکنولوژی و محدودیتهای وب ورژن یک، وب دیگری متولد شد که آن را وب دو نامیدند. اما اصطلاح آرشیو تحت وب از کجا و چه زمانی شکل گرفت؟ با ادامه این مقاله از شرکت دانش همآرا با ما همراه باشید.
وب دو به علت ویژگیهای منحصر به فرد از جمله قابلیت توجه کاربران و به اشتراکگذاری دانستهها و اطلاعات، بسیار سریع مورد استقبال کاربران قرار گرفت. نخستینبار در سال 2006 پیتر ون گاردنر در همایش سالانه انجمن آرشیویستهای آمریکا تلفیق قابلیتهای وب دو با آرشیو را مطرح کرد و عنوان نمود با استفاده از این ابزار میتوان به سهولت به مدیریت منابع آرشیو پرداخت؛ چرا که این موقعیت را به کاربران خواهد داد تا منابع آرشیوی خود مانند عکسها، منابع و اسناد مهم را در اختیار مراکز آرشیوی قرار داده و با دیگران به اشتراک بگذارند. بنابراین به تدریج شاهد تولد اصطلاح جدیدی به نام آرشیویست یا آرشیو تحت وب در این حرفه خواهیم بود. برخی از کشورهای پیشرفته از این قابلیت برای خدمات مراکز آرشیوی خود بهره بردهاند از جمله این نمونهها Archives Hub ،ANW (Archives Network Wales) (برنامه کنسرسیوم آرشیوی انگلستان) و Scottish Archival Network را میتوان نام برد.
راهاندازی اولین آرشیو تحت وب جهان
ایدۀ ایجاد این آرشیو در سال 1999 در انگلستان مطرح گردید و با عنوان پروژهای یک ساله و با مشارکت 15 مرکز آرشیوی آغاز به فعالیت نمود. پروژه آرشیو تحت وب انگلستان به نام آرشیو هاب (به انگلیسی: Archives Hub) پس از یک سال با حمایت چند مرکز آرشیوی و دانشگاهی در انگلستان به طرحی ملی تبدیل شد. هم اکنون این مرکز به عنوان شبکهای از مراکز آرشیوی موجود در انگلستان امکان دسترسی به آرشیو بیش از 150 مرکز دانشگاهی و دانشکدهای این کشور را فراهم کرده است. در این آرشیو از نرمافزار ویژهای استفاده میشود و با استفاده از آن میتوان دادههایی مانند متن و تصویر یا پروندههای صوتی را به این آرشیو افزود و امکان ویرایش نیز در آن وجود دارد. آرشیو هاب اولین مجموعه آرشیوی دنیاست که از استانداراد (Z 39-50) بهره برده است.
شبکه آرشیوی ANW و نخستین تجربههای آرشیو دیجیتال اسناد و مدارک
شبکه آرشیو تحت وب ANW (Archives Network Wales) از سال 2003 میلادی آغاز به کار کرده است و توسط شورای اسناد و آرشیو ولز حمایت میشود و طرحی است که طی آن منابع و اسناد موجود در مراکز اسناد و آرشیو، موزهها، کتابخانهها و دانشگاههای ولز جمعآوری و به شکل آنلاین در اختیار کاربران قرار میگیرد. مراکز مشارکت کننده در این پروژه این امکان را دارند تا بتوانند در هر زمان اطلاعات خود را بر روی سایت اضافه و یا ویرایش کنند. از دیگر امکانات این سایت تخصیص قسمتهایی برای ارایه نظرات و مطالب کاربران است.
با پیشرفت تکنولوژی و سیستمهای اتوماسیون اداری در سالهای اخیر استفاده از آرشیو تحت وب در میان شرکتها، موسسات و سازمانهای ایرانی رواج پیدا کرده و شرکت دانش همآرا با بومیسازی فناوریهای مبتنی بر وب و به طور خاص سیستمهای مدیریت اسناد تلاش نموده است ضمن حفظ استانداردهای موجود در EDMS، نیازهای سازمانی شرکتها و موسسات بزرگ را پاسخ دهد و در این مسیر سعی نموده است امکانات لازم برای گامهای ایجاد آرشیو را فراهم نماید.